Synoniemen
Ziekenhuisbacterie
MRSA
Meticillineresistente Staphylococcus aureus
Multiresistente Staphylococcus aureus
Diagnostiek op hoofdlijnen
De GGD volgt het lokale beleid voor de diagnostiek zoals afgesproken met de artsmicrobioloog. Daarnaast kan er op www.rivm.nl een concept stappenplan worden gedownload (13).
Een MRSA-kweek kan afgenomen worden met een steriele watten stok van:
- neus (binnenzijde van beide neusvleugels uitstrijken)
- keel (beide tonsillen of tonsilbogen uitstrijken)
- perineum (het gebied van anus tot vulva of scrotum)
- faeces
- eventueel rectum (wattenstok in rectum brengen)
en indien geïndiceerd van:
- laesies van bepaalde huidziekten (o.a. eczeem en psoriasis-laesies)
- alle wonden, inclusief steekopeningen (zo diep mogelijk uitstrijken)
- sputum, indien dit wordt opgegeven
- urine indien urinecatheter aanwezig is (in steriele container opvangen)
Op de aanvraagkaart dient altijd aangegeven te worden dat het een MRSA-kweek betreft. Het aantal benodigde kweken staat beschreven in de WIP-richtlijn (www.wip.nl) en de MRSA-richtlijn van de NVMM (www.nvmm.nl). GGD volgt het lokale beleid voor de diagnostiek zoals afgesproken met de arts-microbioloog.
Voor nationaal epidemiologisch onderzoek wordt van elke patiënt of medewerker het eerste MRSA-isolaat voor nadere typering naar het RIVM gestuurd. De kosten van kweken van medewerkers zijn voor de werkgever.
Vaccinatie
Niet mogelijk
Risicogroepen werknemers / branches
NB. Dit moet als een niet limitatieve opsomming gezien worden!
- Gezondheidszorg;
- Mantelzorgers en familieleden van patiënten behorende tot de risicogroepen;
- Verzorgingshuizen en verpleeghuizen;
- Verzorgingshuizen voor verstandelijk gehandicapten;
- Medische instelling gelegen in grensgebieden of in agrarische gebieden;
- Opvanghuizen voor dak- en thuislozen;
- (Medisch) Kinderopvang, (speciaal) onderwijs;
- Penitentiaire inrichtingen;
- Dierenhandel;
- Militairen, ontwikkelingswerkers en expats;
- Veterinaire gezondheidszorg;
- Veterinaire inspectie;
- Veehouderij (o.a. varkens, kalveren etc.);
- Dierentransport, transport en verwerking van dierlijk afval;
- Vleesverwerkende industrie;
- Veterinaire opleidingen: personeel en studenten;
- Laboratoria.
Arbobeleid
In ieder geval moeten hier onderdeel van uitmaken: bronopsporing, bronbestrijding, zoveel mogelijk voorkomen transmissie en het zoveel mogelijk rekening houden met kwetsbaren tweeden en derden.
Rekening houden met MRSA moet onderdeel zijn van de RI & E en in overeenstemming zijn met de ter plaatse geldende protocollen en richtlijnen. Zoveel mogelijk streven naar een branchebenadering is sterk aan te bevelen. Dit om verwarring te voorkomen.
Uit een studie van Albrich et al.(26) blijkt dat gezondheidwerkers vaak zelf als vector en besmettingsbron fungeren, en daar dus een infectie risicogevaar vormen voor hun patiënten. Het is een emotioneel beladen onderwerp. Onderstaande argumenten kunnen help de voor- en nadelen af te wegen (26):
VOORDELEN
- Verkrijgen totaal overzicht verspreiding MRSA
- Onderbreking transmissie MRSA naar patiënten
- Reductie MRSA prevalentie in patiënten (endemische MRSA)
- Beëindiging van uitbraak, uitroeiing MRSA(sporadische MRSA)
- Reductie van S. aureus infectiebelasting
- Reductie glycopeptide gebruik
- Lange termijn kosten besparing
- Reductie van individueel risico op een klinische infectie bij de gezondheidswerker
- Verminderd risico op transmissie bij nauwe contacten en van het reservoir in de samenleving
- Toegenomen vertrouwen bij Patiënten en publiek in de gezondheidszorg
NADELEN
- Onderbreking patiëntenzorg
- Valse zekerheid bij niet gekoloniseerde of niet-geidentificeerde gezondheidzorgwerkers
- Toegenomen werklast voor niet-gekoloniseerde gezondheidszorgwerkers met een potentiële bedreiging personeel-patiënt verhoudingen
- Bijwerkingen dekolonisatiebehandeling
- Directe kosten (screening, uitroeiing, hulpmiddelen)
- Zorg over oneconomisch en onjuiste inzet beperkte middelen
- Spanningen tussen gezondheidszorgwerknemers en infectiecontrole teamleden
ETHISCHE OVERWEGINGEN
- Stigmatisering
- Schuldgevoelens werknemers richting patiënten en overige nauwe contacten
- Bedreiging van moraal personeel
OVERIGE OVERWEGINGEN
- Ziekte- versus bijzonder verlof voor gezondheidszorgwerkers die van klinisch werk worden ontheven
- Gezondheidszorgwerkers moeten niet verantwoordelijk worden voor de kosten van uitroeiing
- Bewaking anonimiteit van werknemers bij testen en aanpak
Preventie
De search & destroy strategie is gebaseerd op het zo snel mogelijk isoleren van de MRSA. Dit zowel fysiek als middels medicamenteuze eliminatie.
In de praktijk is screening aan de poort ingeval van patiënten at risk voor MRSA, en streven naar een eliminatie alvorens opname in de zorginstelling. Dit betreft dus vooral geplande (electieve) opnames. Indien er sprake is van spoedindicaties en er dus niet gewacht kan worden totdat de kweken negatief zijn, in dat geval wordt zo een patiënt geïsoleerd verpleegd met in acht neming van allerlei barrière maatregelen, zoals beschermende kleding, handschoenen, schort, mondkapjes en strenge desinfectantia maatregelen.
Door deze patiënt en cliënt gecentreerde strategie heeft Nederland één van de laagste MRSA prevalenties in de wereld. Hetzelfde principe geldt voor gezondheidspersoneel. In lijn met het arbeidhygiënisch principe, eerst maatregelen nemen op collectief bron niveau (identificatie bron, isolatie, barrière kleding etc) en als deze eerste lijnsmaatregelen hebben gefaald, isolatie en behandeling van de desbetreffende gezondheidswerker.
De identificatie van de bron gebeurt op basis van een risicoprofiel, waarvan een samenvatting onder het hoofdstuk “categorieën MRSA-dragerschap” te vinden is. MRSA-positieve gezondheidswerkers mogen in algemene zin pas weer hervatten als ze weer MRSA negatief zijn geworden.
Aangifteplicht
Op dit moment zijn er onvoldoende argumenten om een individuele meldingsplicht voor MRSA in te stellen.
Op basis van artikel 7 van de Infectieziektewet zijn instellingen verplicht om het optreden van een ongewoon aantal ziektegevallen in een instelling waar voor infectieziekten gevoelige groepen personen verblijven, te melden bij de GGD.
